ﻧﯿﺎﺯﻫﺎﯼ ﻓﯿﺰﯾﻮﻟﻮﮊﯾﮏ با توجه به هرم مازلو ﺍﺑﺘﺪﺍﯾﯽ‌ﺗﺮﯾﻦ ﻧﯿﺎﺯﻫﺎﯼ ﺍﻧﺴﺎﻧﯽ و پایه‌ی نیازهای دیگر هستند. این نیازها مشخص و محسوس هستند و انسان در شرایط عادی نسبت به آنها آگاهی کامل دارد مانند نیاز به غذا، آشامیدن، مسکن و استراحت. مرتبه سوم این نیازها نیاز اجتماعی هستند که نیاز جنسی و ازدواج زیر مجموعه آن قرار می‌گیرد، وقتی این نیازهای اولیه تامین شدند، انسان به آرامش و تعادل خواهد رسید و این آرامش زمینه‎‌ساز رسیدن به کمال و خودشکوفایی در راس هرم خواهد شد.   کسی که در طول شبانه روز خواب کافی نداشته باشد روز خوب و با نشاطی نخواهد داشت، بقیه نیازها هم به همین شکل اگر برآورده نشوند؛ آرامش را از انسان می‌ستانند. نیاز جنسی یکی از مهم‌ترین این نیازهاست که با توجه به تحقیقات فراوان پزشکی و روانشناسی بسیاری از مشکلات خانوادگی به این مساله بر می‌گردد. 

در این نوشتار به برخی از این پژوهش‌ها اشاره می‌گردد و نتایج آن به صورت مختصر در اختیار قرار می‌گیرد. همچنین برای مطالعه بیشتر رفرنس‌ها در پایان آورده می‌شود.

خانواده یک نهاد اجتماعی اولیه و حیاتی است که تثبیت و تضمین سلامت فرد و بقای جامعه در این کانون شکل می‌گیرد. فرد نه تنها از نظر عاطفی– روانی و شخصیتی نیز تحت تاثیر خانواده قرار دارد، بلکه خانواده جایگاهی است که فرد می‌تواند با تکمیل شخصیت خویش، آماده‌ی پذیرش نقش‌های اجتماعی گردد.( ریاحی و همکاران؛1386:110)

یونگ و لانگر بر این باورند که در یک رابطه زناشویی صمیمی، زوجین باید یاد بگیرند که چگونه با هم ارتباط برقرارکنند. تعارض زوجین زمانی به وجود می‌آید که همسران در تصمیمات مشترکشان با هم اختلاف پیدا می‌کنند که این تفاوت‌ها را می‌توان روی یک پیوستار از تعارض خفیف تا تعارض کامل طبقه بندی نمود.( افخمی و دیگران، 1386:432)

بنابراین می‌توان ابعاد تعارض‌ها را به تعارض‌های فیزیکی، کلامی، روانی، جنسی طبقه بندی نمود. رضایت زناشویی یکی از فاکتورهای مهم موثر بر سلامتی زنان و مردان می‌باشد. عوامل متعددی بر رضایت مندی زناشویی همسران مانند میزان تحصیلات، نوع انتخاب همسر و... تاثیر دارد.

نتایج برخی مطالعات نشان می‌دهد یکی از علل اصلی اختلافات زناشویی، عدم رضایت جنسی زوجین است. امیال و نیازهای جنسی در زندگی زناشویی نقش اساسی دارند. لذت جنسی موجب می‌شود بسیاری از مشکلات روزمره زندگی و اختلافات زناشویی نادیده گرفته شود و وابستگی عاطفی بین زن و شوهر افزایش یابد. افرادی که در رابطه جنسی خود با همسرانشان رضایت بالایی دارند به طور قابل ملاحظه‌ای کیفیت زندگی بهتری را نسبت به آنهایی که رضایت ندارند، گزارش می‌کنند.( عسگری،1380و نتگودت، اس، 1998:297)

نادیده گرفتن این مشکلات بدون حل آن، رابطه زناشویی را به خطر می‌اندازد و باعث درگیری و کشمکش می‌گردد. در زمینه آثار مخرب تعارض زناشویی می‌توان به پیامدهای جسمی و خطر افزایش اختلالات روانی مانند افسردگی، سوء مصرف مواد، ناکارآمدی جنسی و مشکلات رفتاری اشاره نمود.( افارل،1989)

اسلام، ازدواج را راهکار به تعادل رساندن نیروی جنسی در زن و مرد قرار می‌دهد و نه تنها نیاز جنسی را سرکوب نمی‌کند بلکه آن را عبادت به شمار می‌آورد زیرا در راستای رسیدن به رضایت الهی و دور شدن از مسیر انحراف تشویق می‌کند.

 درحدیث به روایت مسلم از پیامبر( صلی الله علیه و سلم) آمده است: در نزدیکی با همسرانتان برای شما پاداش است. اصحاب گفتند: آیا اگر یکی از ما شهوت خود را ارضاء کند برایش پاداش است؟ فرمود: آیا اگر این عمل را به صورت حرام انجام دهد بر او گناهی نیست؟ پس اگر با همسر شرعی خود این کار را انجام دهد پاداش بر اوست. 

همچنین رضایت جنسی زوجین نکته مورد توجه پیامبر( صلی الله علیه و سلم) است. ابویعلی از انس بن مالک روایت کرده است: پیامبر( صلی الله علیه و سلم) فرمود: اگر یکی از شما با همسرش نزدیکی کرد با او به نیکی رفتار کند، اگر او ارضاء شد قبل از ارضای زنش، عجله نکند تا زنش هم ارضاء شود و نیازش برآورده شود. همه‌ی این دقت نظرها در تعریف زوجیت از نگاه اسلام برای رسیدن به سکونت و مودت و رحمت میان انسان‌هاست طوری که این زن و مرد نشانه‌ای از نشانه‌های خداوند گردند.

وَمِنْ آيَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَكُمْ مِنْ أَنْفُسِكُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْكُنُوا إِلَيْهَا وَجَعَلَ بَيْنَكُمْ مَوَدَّةً وَرَحْمَةً إِنَّ فِي ذَلِكَ لَآيَاتٍ لِقَوْمٍ يَتَفَكَّرُونَ( روم/21)

و يكي از نشانه‌های خدا اين است كه از جنس خودتان همسراني را براي شما آفريد تا در كنار آنان بياراميد، و در ميان شما و ايشان مهر و محبّت قرار داد. مسلّماً در اين( امور ) نشانه‌ها و دلائلي( بر عظمت و قدرت خدا ) است برای افرادی كه( درباره‌ی پديده‌های جهان و آفريده‌های يزدان) می‌انديشند.

آآموزه‌های دینی ما مویدِ روشنگری و دقت در این مسایل و حل مشکلات مربوط به آن است. زمانی که بحث از رضایت جنسی می‌شود؛ زن و مرد مد نظر می‌باشد،« هر چند بسیاری از اوقات زن محبت را تمنا می‌کند و مرد رابطه جنسی خوب را»، و زنان کمتر مسایل خود را در این زمینه مطرح می‌نمایند.

در ارتباط با همسر خود بیش از هر چیز باید به خواسته‌های خود توجه کنید؛ زیرا اگر لذت جنسی طرف مقابل را مهم‌تر از خود بدانید نمی‌توانید به او لذت ببخشید و اگر خوشحال نباشید نمی‌توانید دیگران را شاد کنید. آمارها نشان می‌دهد 17درصد کسانی که هرگز ازدواج نکرده‌اند خیلی شاد نیستند در حالی که افراد متاهل به میزان 35 تا 38 درصد بسیار شادترند.

مطالعات نشان می‌دهد یکی از منابع عمده شادی و عواطف مثبت در مردان متاهل روابط جنسی موفق است که هر قدر این رابطه مطلوب‌تر و رضایت بخش‌تر باشد احساس رضایت و شادی آن‌ها بیشتر است، اما هر قدر این روابط با دشواری و سردی زوجین همراه شود خانواده با مشکلات و مسایل روانی بیشتری روبه رو می‌شود.

در کشورهای شرقی بیش از 50 درصد زنان از سرد مزاجی رنج می‌برند و به دلایل فرهنگی و اخلاقی نمی‌توانند آن را با دیگران در میان بگذارند. با توجه به اینکه اسلام اهمیت بسیاری برای این روابط قائل شده است اما متاسفانه در رسانه و محیط‌های آموزشی توجه کمتری به این نکته شده است. 

چه بسا زنانی تا پایان زندگی زناشویی از لذت جنسی بهره‌ای نبرند زیرا شرم و حیا و... مانع روبه رو شدن آنها با واقعیت می‌شود و شاهد انحراف زندگی به سمت و سویی نامناسب می‌شویم چون در پس پرده شرم و حیا و یا هر نامی که جامعه بر آن می‌گذارد این نیاز طبیعی ارضا نمی‌شود و به تدریج باعث خشم و نفرت و اختلافات عمیق خانوادگی و در نهایت جدایی می‌گردد. 

مردی 41 ساله در یک اظهار نظر می‌گوید: من به این نتیجه رسیدم که وقتی روابط من و همسرم خوب است سایر عوامل تنش زا ناپدید می‌شوند اما وقتی رابطه ما سرد است حتی صدای گربه تولید استرس و فشار عصبی می‌کند. 

* یکی از مهم‌ترین عوامل سرد مزاجی زنان ارضاء نشدن آنان در همبستری و نداشتن آموزش مناسب و داشتن خاطرات ناخوشایند در شروع رابطه زناشویی است، و رابطه جنسی در چنین زندگی‌هایی حالتی سلطه جویانه و حربه‌ای برای انتقام در دست طرف ناراضی خواهد بود. بسیاری از مردان فکر می‌کنند به خوبی این مسایل را می‌دانند، اما روابط جنسی به دلیل پیچیدگی‌های سرشتی نیازمند توجه به نکات بسیاری است؛  پیش نوازی قبل از رابطه و... از نکات مورد توجه در رابطه می‌باشد.

  یکی از نکات ارزشمند این است که عشق و تفاهم تا حد زیادی به چگونگی برقراری ارتباط جنسی بستگی دارد. در بیشتر موارد مردان نقش به سزایی در سرد مزاجی زنان دارند، زیرا مردان نقش فعالی در این رابطه بر عهده دارند و اگر نتوانند نقش خود را به شکل مطلوب انجام دهند؛ مسلما همسرانشان چون نقش انفعالی دارند، نمی‌توانند کمک چندانی برای بهبود رابطه انجام دهند، هر چند ظرافت و نکته دانی زن هم در این ارتباط موثر است. 

متاسفانه در بیشتر خطاب‌های دینی علماء فقط زنان را توصیه به آراستگی و توجه به نیاز جنسی مردان می‌نمایند و کمتر مشاهده می‌گردد که به مردان هم این نکات ریز اما مهم گوشزد شود. 

* شرایط روحی و جسمی زنان تاثیر فراوانی در کیفیت رابطه خواهد داشت، زیرا طبیعت یک زن کاملا متفاوت و متنوع از یک مرد است؛ از عادت ماهیانه تا حاملگی و یائسگی که هر کدام دگرگونی‌های فراوانی را در حالات و روحیات و خلق یک زن ایجاد می‌کنند و اگر مردی این نکات را درنیابد، فاقد ظرافت و نکته دانی است و همراهی همسرش را در داشتن رابطه‌ای خوب از دست خواهد داد.

* بالا بردن اطلاعات زوجین در شناخت طبیعت همدیگر در این مورد بسیار یاری‌گر است. 

* مرد باید از سر صبر و شکیبایی همسرش را به رابطه جنسی علاقمند کند. گاه یک کلام زیبا، یک شاخه گل، یک بوسه، یک هدیه دلخواه، یک سفر تفریحی و یا همدلی و همراهی با رنج‌های یک زن می‌تواند نقش موثری در بهبود این روابط داشته باشد.

* حفظ بهداشت و پوشیدن لباس‌های مناسب و زیبا و عطرهای دلخواه طرفین و ایجاد شرایط مناسب می‌تواند موثر باشد. 

* «زن همچون ساز است که تنها در دست نوازنده‌ی چیره دست به صدا در می‌آید.»

* عامل مخرب روابط زناشویی زن و مرد، سخنان تحقیر آمیز و تعریف‌ها و پندارهای بد از جسم همدیگر است. تحقیر توان جنسی طرف مقابل اثرات دراز مدتی را به جا می‌گذارد. بهبود رابطه زناشویی با مبادله اطلاعات بالقوه و یاری گرفتن از مشاور و روانشناس میسر است، نه با انتقاد و سرزنش‌هایی که راه به جایی نمی‌برد. بسیاری از همسران خشم و نفرت خود را به بهانه‌های مختلف در زندگی ابراز می‌کنند در حالی که مساله اصلی نداشتن زبان مناسب برای ابراز احساسات و واقعیت‌های موجود بوده نه آن مشکلی که بر سرش جر و بحث داشته‌اند.

 رابطه جنسی می‌تواند آینه تمام نمای روابط خانوادگی باشد. بسیاری از شکست‌های زناشویی حاصل ناسازگاری جنسی است که ناتوانی مرد در برقراری رابطه و یا سردمزاجی زن از عوامل اصلی آن محسوب می‌شود. اگر چه ظاهرا مسایل خانوادگی و مشکلات مالی و اختلافات شخصی و... سبب شکست زندگی مشترک محسوب می‌شود.

روانکاوان گزارش می‌دهند که بیش از نیمی از کسانی که به آنها مراجعه می‌کنند مشکلاتی در رابطه با مسایل جنسی دارند! طلاق یکی از نتیجه‌های ناسازگاری جنسی است، مشکلات عصبی، سردردها، کمردردها، اختلالات معده و روده و بی‌نظمی قاعده‌گی، و سایر عوارض دیگر از آن جمله‌اند. 

آنچه به رشته تحریر درآمد پیش در آمدی پیرامون مسایل زناشویی بود که در راستای روشنگری و کمک به تحکیم بنیان خانواده ضروری به نظررسید و لازم به ذکر است ما در این زمینه به عنوان مسلمان نیازمند کار و تحقیق بیشتری هستیم تا بتوانیم معنای آیه بودن ازدواج را تحقق ببخشیم.                                                                                                                                        شرم و حیاء نباید مانع از حل مسائلی در این زمنیه گردد که در فضای خارج از خانواده به شکل افراطی عرضه می‌شود. کودکان و نوجوانان علی الخصوص دختران باید از مادران و مشاوران دلسوز، اطلاعات دقیق را بگیرند و قبل از بروز مشکلات بلوغ و... به آنها آموزش داده شود. گاهی مادران در محدوده‌ی دین اجازه‌ی صحبت و بحث این مسایل را به فرزندان نمی‌دهند، غافل از این که باعث مشکلات پیش بینی نشده‌ای از هرزه نگاری‌های اینترنتی و... خواهند شد. فیلم‌های آموزشی مناسب سن نوجوانان و کتاب و بروشورها و اسلایدهای مناسب با فرهنگ و اصول دینی در این زمینه جوابگو خواهد بود.

باشد که با یاری خداوند در این مسیر فرزندانمان را به سوی راه درست و طبیعی خود رهنمون و آنها را برای شروع زندگی خوب آماده سازیم و یاریگر کیفیت زندگی زوج‌ها با هم باشیم. زیرا بالا بردن سلامت روانی خانواده در نهایت باعث بالا بردن سلامت جامعه خواهد شد.

منابع:

- مطالعه رابطه رضایت‌مندی جنسی زنان و تعارضات میان همسران از مجید موحد، طاهره عزیزی

-زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دوره 9، شماره 2، تابستان 1390

-ارتباط ميان رضايتمندي زناشويي و سلامت روان، نويسند‌گان: حميدرضا آقامحمديان شعرباف،( دانشيار و مدير گروه روان‌شناسي دانشكده علوم تربيتي و روان‌شناسي دانشگاه فردوسي مشهد)، رقيه قهاري، مرتضي روستائي

- بررسي تاثير آموزش بر بهداشت جنسي در زوجين مراجعه كننده به مركز مشاوره ازدواج مركز مشاوره استان آذربايجان غربي 1382، نويسند‌گان: زهرا مشيري( كارشناس ارشد آموزشي مديريت پرستاري، عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اروميه)، حميده محدثي( كارشناس ارشد مامايي، عضو هيئت علمي دانشگاه علوم پزشكي اروميه)، اميد ترمه يوسفي( دانشجوي كارشناس ارشد)، منصوره وظيفه اصل( كارشناس پرستاري)

- بررسي تأثير مشاوره قبل از ازدواج بر بهداشت جنسي زوجين در سال 1383، نويسند‌گان: مينو پاك گوهر( عضو هيئت علمي دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي تهران)، ماندانا ميزمحمدعلي( عضو هيئت علمي دانشكده پرستاري و مامايي دانشگاه علوم پزشكي تهران)، محمود محمودي( استاد دانشكده بهداشت دانشگاه علوم پزشكي تهران)، فرناز فرنام( كارشناسي ارشد مامايي) 

- بررسي تغييرات ميل جنسي در طي سيكل قاعدگي، نويسند‌گان: معصومه حيدري( عضوهيات علمي دانشكده پرستاري، مامايي شاهد)، آزيتا كياني آسيابر( عضو هيات علمي دانشكده پرستاري، مامايي شاهد)، شفيقه محمدي تبار( اعضاء هيئت علمي دانشگاه شاهد)

- بررسي رفتارهاي جنسي طبيعي و غيرطبيعي، الگوي روابط و ميزان رضايت افراد متأهل نويسنده: جواد گنجلو( عضو هيأت علمي دانشكده علوم پزشكي سبزوار)

-- بررسي علل و عوامل ارگاسم مهار شده در زنان نويسنده: رويا تركاشوند( كارشناس ارشد پرستاري بهداشت روان

- بررسي منابع كسب اطلاعات جنسي دانشجويان دانشگاه‌هاي استان اصفهان در سال تحصيلي 84-83، نويسند‌گان: رضا همايي( كارشناس ارشد روان‎‌شناسي و مدرس دانشگاه)، مهدي سبحاني نژاد( استاديار گروه علوم تربيتي دانشگاه شاهد تهران)، نگار كريم‌پور( كارشناس روانشناسي)

-- بررسي ميزان آگاهي زوج‌هاي جوان در آستانه ازدواج از رابطه جنسي سالم و نيازهاي آموزشي اين حوزه، نويسند‌گان: حميدرضا آقامحمديان شعرباف، زهراسادات حسيني، زهره عدالتي شاطري

- بررسي ميزان آگاهي مادران از بهداشت جنسي و آموزش مسائل قاعدگي به فرزندان دختر در مراجعين مركز بهداشتي درماني شماله( 8) ساري سال 1384، نويسند‌گان: فريده رضائي ابهري، طاهره يعقوبي، فاطمه سالمه، عذرا رضايي

- تاثیر زوج درمانی مبتنی بر دلبستگی بر رضایت و صمیمیت جنسی‌، نویسنده: مرضیه شاه سیاه